Nałęczów w przewodnikach uzdrowiskowych przełomu XIX i XX wieku

Abstract

The article concerns the Nałęczów tourist guidebooks published at the turn of the 19th and 20th century. Those guidebooks constitute a substantial part of the literature connected with the Nałęczów spa resort, especially because it included the first publication about the former estates of the Małachowski. Apart from presenting the content of the guidebooks, the article compares the analysed texts with similar publications published in Europe at the time. Moreover, the article shows the linguistic tricks employed by the partition-era writers involved in patriotic activity in order to mislead Russian censorship. Because of that, the guidebooks from the discussed period could play an important role in tourism, at the same time building the position of Nałęczów among spa resorts.

Artykuł dotyczy przewodników po Nałęczowie, które ukazały się na przełomie XIX i XX w. Stanowią one istotną część piśmiennictwa związanego z uzdrowiskiem, zwłaszcza że wśród nich znalazło się pierwsze wydawnictwo książkowe informujące o nowym zakładzie leczniczym na terenach należących niegdyś do Małachowskich. Oprócz przedstawienia danych o zawartości przewodników w artykule zestawiono analizowane teksty z tekstami o podobnym charakterze, które publikowano wówczas w Europie. Ponadto artykuł ukazuje, jak w okresie zaborów autorzy zaangażowani w działalność patriotyczną stosowali określone zabiegi językowe, by uniknąć zastrzeżeń ze strony rosyjskiej cenzury. Dzięki temu przewodniki z omawianego okresu mogły odegrać ważną rolę krajoznawczą, budując jednocześnie pozycję Nałęczowa na tle innych zakładów leczniczych.