Synchronizacja wahań koniunkturalnych w Polsce i strefie euro w kontekście teorii optymalnego obszaru walutowego

Abstract

W okresie ożywionej dyskusji na temat zasadności dalszego funkcjonowania strefy euro, a także coraz mniejszego społecznego poparcia dla wprowadzenia euro w Polsce, analizy dotyczące integracji walutowych nabierają szczególnego znaczenia. W badaniach dotyczących tworzenia unii monetarnych od ponad 50-ciu lat głównym punktem wyjścia pozostaje teoria optymalnego obszaru walutowego (OOW). Jednym z głównych kosztów utworzenia unii walutowej wysuwanych w ramach postulatów teorii optymalnego obszaru walutowego jest utrata ważnych instrumentów umożliwiających niwelowanie skutków występowania szoków gospodarczych. Poszczególne państwa działając autonomicznie mogą stabilizować wahania koniunkturalne za pomocą odpowiedniej polityki pieniężnej i fiskalnej oraz wykorzystania zmian kursu walutowego. Przeniesienie możliwości kształtowania polityki pieniężnej na szczebel ponadnarodowy może powodować, że stosowane przez Europejski Bank Centralny instrumenty mające na celu stabilizowanie koniunktury nie będą odpowiednie dla wszystkich krajów obszaru. W związku z tym, jednym z częściej analizowanych kryteriów formułowanych przez teorię optymalnego obszaru walutowego jest warunek występowania pomiędzy krajami tworzącymi obszar walutowy synchronizacji wahań koniunkturalnych oraz podobnej reakcji tych gospodarek na szoki. Spełnienie tych kryteriów zwiększa efektywność wspólnej polityki makroekonomicznej, tzn. umożliwia prowadzenie przez ponadnarodowy bank centralny antycyklicznej polityki pieniężnej. Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania za cel pracy przyjęto określenie znaczenia synchronizacji cykli koniunkturalnych jako istotnego kryterium teorii optymalnego obszaru walutowego oraz oszacowanie poziomu zbieżności wahań koniunkturalnych w Polsce i strefie euro. Przeprowadzone w pracy analizy wskazują, że teoria optymalnego obszaru walutowego stanowi ważną podbudowę teoretyczną badań dotyczących kosztów i korzyści wynikających z przystąpienia danego kraju do wspólnego obszaru walutowego. Zarówno z przeglądu literatury przedmiotu, jak i przeprowadzonego badania empirycznego wynika, że zbieżność wahań koniunktury w krajach członkowskich UE stanowi jedno z kluczowych kryteriów optymalności obszaru walutowego. Z tej perspektywy, biorąc pod uwagę zobowiązania Polski do wprowadzenia w przyszłości wspólnej waluty europejskiej, niezwykle ważne jest, że Polska na tle innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej jest relatywnie silnie zsynchronizowana z fluktuacjami w strefie euro. Otrzymane wyniki stanowią argument za przystąpieniem Polski do UGiW, który nabiera szczególnego znaczenia w okresie ogólnego sceptycyzmu dotyczącego funkcjonowania strefy euro. Należy jednak zaznaczyć, że ogólna ocena słuszności przyjęcia euro w Polsce nie może opierać się jedynie na wynikach badań dotyczących synchronizacji wahań koniunkturalnych, gdyż na bilans kosztów i korzyści rezygnacji z własnej waluty wpływa również szereg innych czynników makroekonomicznych. Ponadto, warto pamiętać, że zasadność wstąpienia Polski do strefy euro można rozpatrywać nie tylko na gruncie ekonomicznym, ale również społecznym i politycznym.