Przestrzeń publiczna jako przestrzeń tożsamości miasta. Szansa czy balast dla rozwoju miasta?

Abstract

Nieco ponad 20 lat temu Wacław Piotrowski napisał, że „tożsamość miasta określają jego najbardziej istotne cechy”. Takich cech poszukiwać można w różnych kontekstach związanych z miastem: historii, architekturze, charakterystyce struktury społecznej, ale także, a może przede wszystkim w miejskich przestrzeniach publicznych. W kontekście socjologicznym nie chodzi tu o sam układ urbanistyczny miasta, ale też o jego historię, wydarzenia przeszłe, jakie miały miejsce w przestrzeni, i teraźniejsze, które w niej się rozgrywają, sposoby jej społecznego użytkowania codziennego i odświętnego, ale też o mniej lub bardziej oczywiste znaczenia, jakie przestrzeń komunikuje. Tym samym przestrzeń publiczna współtworzy tożsamość miasta. W niektórych miastach jest ona oczywista, a w innych skomplikowane losy historyczne, ale też sam proces wytwarzania przestrzeni miejskiej rodzi wiele niejednoznaczności. Z jednej strony mogą one fascynować i umożliwiać osiągnięcie przewagi konkurencyjnej nad innymi miastami, a z drugiej stanowić balast dla miasta i jego rozwoju. Tym samym warto zastanowić się, na ile przestrzeń publiczna miast stanowi konstytutywny element tożsamości miasta i w jakim stopniu wykorzystywana jest w procesie budowania narracji tożsamościowej miasta. Próba odpowiedzi na to pytanie zostanie udzielona w oparciu o wywiady z ekspertami społecznymi i instytucjonalnymi, jakie w ramach większego projektu badawczego prowadzone były we Wrocławiu i Gliwicach w latach 2014−2015.

More than twenty years ago Wacław Piotrowski noticed that the identity of the city is defined by its essential features. These features could derive from the different city’s contexts: history, architecture, social structures and system of the public space. In this context public space in the sociological analysis is understood in the wide perspective which include its history, present and past events which take place on it, ways of everyday and holiday social using and meanings which are communicated by the public space. Consequently public space co-create the city’s identity. This identity is obvious in some cities, but in the others, with complicated history and the process of production of space, cause some diversity of meaning. Such situation could be fascinating and cause the achievement of the competitive edge but on the other side sometimes could be barrier of the cities development. It shows that the problem of the role of public space in the creation of the city’s identity is important for the research. This article presents this problem according to in-depth interviews with institutional and social experts in Gliwice and Wrocław which were conducted as a part of the wider research project in 2014 and 2015.