The Competitive Strength of Polish Business in the Context of Integration with the European Union

Abstract

Konkurencyjność może być rozumiana jako zdolność do sprawnego realizowania założonych celów. Składa się ona z następujących elementów: potencjału konkurencyjnego, przewagi konkurencyjnej, narzędzi konkurowania, pozycji konkurencyjnej. Wszystkie te elementy charakteryzują się współzależnością, tzn. posiadany potencjał pozwala osiągnąć przewagę konkurencyjną. Ta z kolei umożliwia zastosowanie odpowiednio dobranych instrumentów, które pozwalają na osiągnięcie pozycji na rynku. Osiągnięta pozycja na rynku wpływa natomiast na możliwości tworzenia potencjału konkurencyjnego. Pozycję konkurencyjną traktuje się jako wynik konkurowania. Wśród miar pozycji konkurencyjnej powinna znaleźć się, obok osiągniętej pozycji rynkowej, ocena sytuacji finansowej. Ocena ta jest istotna, gdyż sytuacja finansowa determinuje potencjał konkurencyjny, czyli zdolność do pozyskiwania istotnych zasobów (potencjału konkurencyjnego) umożliwiających osiągnięcie przewagi konkurencyjnej. Zastosowanie oceny finansowej umożliwia także porównanie konkurencyjności osiąganej przez różne przedsiębiorstwa czy kraje. Obok tradycyjnych miar oceny sytuacji finansowej, takich jak analiza rentowności i płynności, wykorzystuje się także kategorie wartości przedsiębiorstwa. Miary te traktuje się jako lepsze w stosunku do dotychczas stosowanych, gdyż ujmują w sobie aspekt płynności i rentowności jednocześnie. Przeprowadzone analizy na potrzeby niniejszego artykułu odnoszą się do oceny sytuacji finansowej, a więc pośrednio pozycji konkurencyjnej, ogółu przedsiębiorstw gospodarki polskiej w okresie 2000-2003. Ocena sytuacji finansowej - pozycji konkurencyjnej pozwoli ocenić siłę przetargową i potencjał konkurencyjny oraz zdolności do pozyskiwania przewagi konkurencyjnej przez przedsiębiorstwa polskie w przededniu integracji z Unią Europejską. Wyniki analizy sytuacji ekonomiczno-finansowej pozwalają także wskazać obszary wymagające niezbędnych działań w celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej w świetle globalizacji gospodarki światowej czy chociażby europejskiej. Wyniki badań wskazują na wysoką nieefektywność analizowanych podmiotów w okresie 2000-2003. Ten brak efektywności potwierdzany jest ujemnymi wartościami zastosowanych różnych kategorii nadwyżki finansowej (ekonomicznej wartości dodanej, przepływów pieniężnych dla przedsiębiorstwa oraz dla akcjonariuszy, a także wyniku finansowego netto). Istnienie i rozwój przedsiębiorstw gospodarki ogółem dokonywał się za sprawą środków pochodzących z amortyzacji oraz środków angażowanych nieodpłatnie przez właścicieli. Tylko dzięki takiemu układowi możliwe jest z jednej strony finansowanie działań inwestycyjnych, gdyż wyniki przedsiębiorstw pozwalają na pokrycie wyłącznie kosztów operacyjnych oraz kosztów obsługi kapitału obcego. Powyższe wyniki analizy wskazują także na nieopłacalność angażowania się w działalność przez właścicieli - nie tylko nie odzyskują oni kosztu zaangażowanego kapitału (bardziej atrakcyjna byłaby lokata bankowa), ale też konieczne jest ciągłe zwiększanie zaangażowanych środków przez właścicieli. Na podstawie przeprowadzonych w niniejszym artykule analiz stwierdzić można, że podmioty gospodarki polskiej osiągnęły niską pozycję konkurencyjną w kontekście aspektu efektywnościowego, co skutkować może niskimi zdolnościami do pozyskiwania potencjału konkurencyjności. Może to oznaczać, że przedsiębiorstwa polskie na unijnym rynku nie będą w stanie konkurować z podmiotami tam funkcjonującymi. Autorka niniejszego artykułu pozwala sobie jednak wyrazić nadzieję, że ocena uzyskiwanych wyników przedsiębiorstw w okresie po przystąpieniu do Unii Europejskiej i poszerzeniu rynków zbytu okaże się znacznie bardziej optymistyczna.