La diplomatie française face au projet polonais de désarmement moral de 1931

Abstract

Artykuł Y. II Nouailhat przedstawia polska inicjatywę rozbrojenia moralnego wysuniętą w 1931 r., jej kontynuację na forum Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie (1932 r.) oraz wywołane nią reakcje rządu francuskiego. Artykuł zawiera również próbę uzasadnienia tych reakcji, opierając się na działalności dyplomacji francuskiej w Komitecie Rozbrojenia Moralnego (do 1933 r.). Praca składa się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej, autor zajmuje się definicją rozbrojenia moralnego, jej ujęciem w polskiej koncepcji zgłoszonej na forum międzynarodowym we wrześniu 1931 r. oraz pracami powołanego z polskiej inicjatywy Komitetu Rozbrojenia Moralnego. Na tym tle prezentuje nacechowane dużą ostrożnością i krytycyzmem stanowisko rządu francuskiego wobec polskiego projektu. Część druga stanowi natomiast próbę uzasadnienia tego stanowiska w stosunku do aktywności polskiej dyplomacji i prac Komitetu, zwłaszcza w momencie, kiedy znalazł się tam przedstawiciel Francji. Autor zwraca uwagę na różnice metod i celów, jakie przyświecały stronie polskiej i francuskiej, ujmując to w kontekście ścierania się odmiennych tendencji rozbrojenia moralnego reprezentowanych przez poszczególnych członków Komitetu. Podsumowanie tej części pracy zawiera analizę dokumentu końcowego przyjętego na sesji Komitetu w listopadzie 1933 r. Całość artykułu zamyka autor konkluzją, w której podkreśla pierwszorzędne znaczenie dla rządu polskiego sprawy rozbrojenia moralnego w czasie obrad Konferencji Rozbrojeniowej, odmiennie niż dla dyplomacji francuskiej.