Об альтернативных путях развития освободительных движений народов Европы в XIX веке

Abstract

Powyższa praca przedstawiona byia podczas uroczystości nadania autorowi tytułu doktora honoris causa UŁ. Prezentuje ona punkt widzenia autora, opierający się na wieloletnich badaniach, na niezwykle skomplikowane dzieje narodów Europy środkowo-wschodniej i południowej w XIX w., które pozbawione były własnej państwowości. Podejmowane przez te narody walki narodowowyzwoleńcze przebiegały równolegle z zachodzącym procesem przechodzenia zamieszkanych przez nie terenów od feudalizmu do kapitalizmu. Specyfika zachodzących procesów, jakże różniących się od przemian w Europie zachodniej, powodowała wykształcenie się alternatywnych dróg rozwoju ruchów narodowowyzwoleńczych. Jedna z nich oparta na idei słowianofilskiej głoszona była przez Michała Bakunina. Natomiast alternatywne rozwiązanie podnosił w swojej myśli teoretycznej Karol Marks.