| dc.description.abstract | Powieść Petera Handkego “Die Stunde der wahren Empfindung"
Już poprzez imię centralnej postaci - Gregora Keuschniga - odsyła czytelnika do Franza Kafki "Verwandlung". Opowiadanie Kafki
znajduje ponadto odbicia w fundamentalnej sferze estetycznej powieści w konflikcie pomiędzy naturą zwierzęcą a instytucją
rodziny, względnie pracy. Podobnie jak U Kafki, przemiana bohatera
w zwierzę i związane z tym doświadczenie zawiera podwójny
aspekt} z jednej strony historycznie ukształtowane instytucje
rodziny i etyki pracy widziane są z tej perspektywy jako obce i
wrogie, jak to zresztą znalazło wyrazów języku, z drugiej zaś
strony owo cofnięcie się do kreatury zwierzęcej umożliwia wyrażenie
dotychczas tłumionych życzeń, uwolnienia od moralnych zakazów
i wewnętrznego wstydu.
U Petera Handkego nie można się jednak ograniczyć wyłącznie do sprzeczności między naturą zwierzęcą a historycznie ukształtowaną
mową, jak to ma miejsce w opowiadaniu Kafki. Gregor Ktischnig
dochodzi sam do przekonania, że jest wrażliwym, łatwym do
zranienia ciałem ludzkim, bezbronnie wystawiony mowie i jej
okaleczeniom, rozkazom i zakazom. Stąd też rozważania bohatera
powracają stale do okresu dzieciństwa, a więc do czasu, w którym
rozpoczęła się "tresura" ciała i strukturalizacja własnego
Ja. Dzieciństwo jest w odczuciu bohatera "grzechem pierworodnym", ponieważ wtedy niewinne jeszcze stworzenie doświadczyło
pierwszego formowania poprzez mowę i władzę. Ten "powrót" do
okresu albo do stanu, któremu obca była jeszcze strukturalizacja
języka i władzy, łączy powieść Petera Handkego z bardzo
ważną estetyczną sferą ekspresji w austriackiej tradycji literackiej.
Przykłady postaci-bohaterów, które pozostają w nie naruszonym jeszcze związku z naturą można mnożyć, począwszy od Grillparzera
w "Melusine", aż do Ingeborg Bachmann "Undine". Do tej samej tradycji
należą również Karla Krausa apologia kobiety, dziecka i
zwierzęcia, bohaterowie Kaspara Hausera, podobnie jak "Sigismund"
Hofmannsthals czy "Kaspar" Handkego. Błazen ("Hanswurst")
teatru jarmarcznego, ta zmysłowa i rozśmieszająca figura, będąca
w konflikcie z historią władzy i panowania, reprezentuje w tradycji
literackiej plebejskie warianty napiętego stosunku pomiędzy
ciałem i mową. Tej samej naturalnej sprzeczności pomiędzy
zwykłym egzystowaniem dla samego siebie a historycznie ukształtowanym
językiem odpowiada również naturalna forma pojednania.
Jest to mistyczna zgodność z czystą egzystencją rzeczy, gdzie
"nic nie jest już od siebie oddzielone" i gdzie nie odczuwa
się już egzystencji ciała. | pl_PL |
