| dc.description.abstract | W niniejszej rozprawie starałem się przedstawić stanowisko USA wobec Chin w latach 1911-1918 oraz miejsce Pekinu w amerykańskiej polityce zagranicznej. Dążyłem do naświetlenia założeń chińskiej polityki Waszyngtonu, sposobów jej realizacji, rezultatów i przemian, jakim podlegała w okresie wyznaczonym przez ramy czasowe.
Zakres chronologiczny pracy obejmuje lata 1911-1918, aczkolwiek w rozdziale wprowadzającym uznałem za zasadne cofnąć się do przełomu XIX i XX wieku, aby przedstawić źródła późniejszych działań Stanów Zjednoczonych. Cezurę początkową właściwych rozważań wyznacza Rewolucja Xinhai, która w znaczący sposób zmieniła sytuację w Chinach i rzutowała na politykę mocarstw mających swoje interesy w tym państwie. Wydarzeniem zamykającym pracę jest podpisanie rozejmu w Compiègne, który zakończył Wielką Wojnę, co również miało wpływ na międzynarodowy układ sił w Chinach i amerykańską politykę tamże.
Praca podzielona jest na pięć rozdziałów, które ujmują zagadnienia chronologicznie. W poszczególnych rozdziałach układ bywa różny – chronologiczny lub chronologiczno-problemowy.
Rozdział I stanowi wprowadzenie do właściwych rozważań i kreśli obraz amerykańskiej polityki wobec Chin na przełomie XIX i XX wieku. Znaczną jego część poświęciłem doktrynie „otwartych drzwi” – jej genezie, celom i przemianom, jakie przechodziła od momentu inauguracji w 1899 roku. Zaprezentowałem ponadto reakcję Waszyngtonu na wydarzenia rozgrywające się w Chinach i poza nimi, a wpływające na międzynarodową sytuację imperium Qingów. Scharakteryzowałem również podejście wobec Chin administracji Theodore’a Roosevelta i Williama Tafta, jak i wskazałem na ograniczenia i atuty chińskiej polityki Stanów Zjednoczonych.
Rozdział II dotyczy okresu od października 1911 roku do marca roku 1913. Opisałem w nim stanowisko i działania USA podczas Rewolucji Xinhai oraz w pierwszym roku funkcjonowania Republiki Chińskiej, kiedy to rozważano przede wszystkim kwestie związane z uznaniem jej nowych władz i pożyczką reorganizacyjną.
Początek rozdziału III traktuje o reorientacji amerykańskiej polityki wobec Chin, jaka nastąpiła, gdy prezydentem został Woodrow Wilson. Jego administracja, hołdująca innym zasadom niż poprzednicy i mająca odmienną wizję polityki zagranicznej, zerwała z dotychczasowym kursem. Scharakteryzowałem następnie, jak ustosunkowała się ona do „Drugiej Rewolucji” w Chinach i zaprowadzenia autorytarnych rządów przez Yuan Shikaia. Opisałem ponadto jej działania na rzecz zwiększenia amerykańskiej aktywności w Państwie Środka.
Dwa ostatnie rozdziały ukazują miejsce Chin w polityce zagranicznej Waszyngtonu podczas I wojny światowej. Rozdział IV obejmuje początkowe lata zmagań, do śmierci Yuana w czerwcu 1916 roku. W pierwszej części rozdziału skupiłem się na stosunku USA do wybuchu wojny na Dalekim Wschodzie i próby podporządkowania Chin przez Japonię w 1915 roku. W dalszej kolejności zaprezentowałem podejście Waszyngtonu wobec kampanii na rzecz restauracji cesarstwa w Chinach oraz „Trzeciej Rewolucji”, podczas której zmarł Yuan.
Rozdział V podejmuje narrację w połowie 1916 roku i doprowadza ją do zakończenia Wielkiej Wojny. Amerykańska dyplomacja musiała się wówczas zmierzyć z coraz mocniej zazębiającymi się problemami: zmieniającą się wręcz kalejdoskopowo sytuacją polityczną w Państwie Środka, wzrastającymi tam wpływami Japonii i sprawą przystąpienia Chin do wojny. Opisałem reakcje i działania Stanów Zjednoczonych wobec wspomnianych zagadnień obejmujące m.in. takie inicjatywy, jak program inwestycyjny czy porozumienie Lansing-Ishii. | pl_PL |
