Rolnictwo ekologiczne jako zawód i powołanie. Studium tożsamości, organizacji i potencjału rozwojowego polskich rolników ekologicznych
Streszczenie
Praca stanowi pierwsze w Polsce socjologiczne studium rozwoju rolnictwa
ekologicznego, zakorzenione w paradygmacie interpretatywnym, oparte na
metodologii teorii ugruntowanej. Podstawą badań było 27 wywiadów narracyjnych i
swobodnych z rolnikami ekologicznymi z terenu całej Polski, obserwacja
uczestnicząca na imprezach eko-rolników, analiza treści publikacji poświeconych
eko-rolnictwu. Centralne pytanie dotyczy tego, co jest istotą rolnictwa ekologicznego?
Czy mamy do czynienia z zawodem czy ruchem społecznym? Co odróżnia ekorolnika od tzw. rolnika konwencjonalnego? Jak wygląda świat społeczny rolnictwa
ekologicznego, jakie areny sporów w nim występują?
Na początku lat 90 XX wieku w Polsce było ok 20 eko-gospodarstw, a praktykujący
„ekologię” rolnicy uznawani byli często za nierozumianych idealistów. Kluczowym
czynnikiem dynamizujacym rozwój eko-rolnictwa było wstąpienie Polski do Unii
Europejskiej, w latach 2003-2005 nastąpił ponad 3-krotny wzrost liczby gospodarstw
ekologicznych (z 2286 do 7813) i ponad 4-krotny wzrost powierzchni upraw
ekologicznych. Od początku rozwoju ruchu o „ekologiczności” decydowali o tym sami
rolnicy ekologiczni, a certyfikaty wystawiało założone przez nich stowarzyszenie
„Ekoland”. W pierwszej dekadzie XXI wieku w związku z rozwojem unijnej i
państwowej infrastruktury wsparcia, funkcje tę formalnie przejęły prywatne firmy
będące agencjami certyfikującymi, lecz na granice prawne nakładają się wciąż
nieformalne granice świadomościowe.
W pracy wyróżniono trzy podstawowe typy eko-rolników. Eko-rolnicy z misją
(pionierzy i adepci) postrzegają swą działalność jako rodzaj projektu etycznego
(„zdrowe społeczeństwo dzięki zdrowym roślinom i zwierzętom”), który jednocześnie
jest dla nich źródłem utrzymania. Eko-rolnicy dotacyjni postrzegają tę działalność
jako rodzaj biznesu, przyznając drugorzędne lub żadne znaczenie wartościom
pozaekonomicznym. Eko-rolnicy kontemplacyjni uprawiają ze względu na
autoteliczną wartość rolnictwa i harmonii z przyrodą, nie nastawiając się na czerpanie
dochodu z płodów ziemi.
Collections