Parafia katolicka jako jednostka trzeciego sektora
Abstract
Między sektorem publicznym a prywatnym funkcjonuje tak zwany trzeci sektor. Wśród niego sektora wyróżnia się organizacje pozarządowe. Polskie prawodawstwo opisuje grupę tych podmiotów, wymieniając wśród nich w szczególności fundacje i stowarzyszenia. Z kręgu organizacji pozarządowych ustawa wyłącza jednoznacznie niektóre podmioty, w tym kościelne osoby prawne. Mogą one jednak mogą prowadzić działalność pożytku publicznego, co uzasadnia zaliczenie ich do trzeciego sektora.
W wielu przypadkach parafie nie realizują samodzielnie zadań pożytku publicznego, ale nawiązują współpracę z działającymi przy nich organizacjami – głównie fundacjami i stowarzyszeniami. Oprócz organizacji zewnętrznych, współpracujących z parafiami, istnieją również takie wspólnoty, które w pewien sposób funkcjonują w strukturach parafii, jednocześnie podlegając właściwym przełożonym kościelnym, którzy wyznaczają kierunki działania danego rodzaju wspólnoty.
Parafiom przyznane zostało również prawo do ubiegania się o środki publiczne, podobnie do organizacji pozarządowych. Wśród najważniejszych źródeł finansowania jest Fundusz Kościelny. Dotacje przyznawane są także przez inne organy rządowe i samorządowe w związku z realizacją określonych zadań publicznych – zwłaszcza w sferze kultury, edukacji, opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz ochrony dziedzictwa.
W przypadku współfinansowania działalności parafii ze środków publicznych, parafie zaczynają podlegać przepisom o dyscyplinie finansów publicznych. Przedstawione w dysertacji fakty wskazują, że parafie katolickie w Polsce należy zaliczyć do trzeciego sektora. Mogą one prowadzić i prowadzą odpowiednią działalność, angażując swoje zasoby na rzecz dobra wspólnego. Realizują przez to właściwą im społeczną misję oraz zasadę pomocniczości, której echo pojawia się również w państwowym porządku prawnym.