Ukryte nekropolie - odczytywanie przestrzeni cmentarzy ewangelickich gminy Ełk

Abstract

Celem artykułu jest wskazanie wybranych sposobów analizy przestrzeni cmentarzy protestanckich zarówno w prowadzeniu prospekcji terenowych, jak i dokonywaniu opracowań kameralnych. Temat zrealizowano na podstawie badań nad cmentarzami ewangelickimi gminy Ełk, gdzie znajduje się ponad 40 takich obiektów. Autorka na przykładach przedstawiła możliwości zastosowania m.in. narzędzi LiDAR, inwentaryzacji terenowej i badań społecznych w rekonstruowaniu dziejów i pierwotnej fizjonomii obiektów, jak również historii rozporządzających nimi dawniej społeczności. Po krótce omówione zostały również poszczególne elementy założeń cmentarnych: rodzaje nagrobków, kwatery rodzinne, aleje, granice. Mazurskie cmentarze protestanckie są przestrzeniami wielowymiarowymi. Splatają się w nich ściśle formy naturalne z antropogenicznymi. Niejednokrotnie te ostatnie tworzą mozaikę kulturowego palimpsestu, na skutek kilkusetletniego funkcjonowania obiektów w stale przeobrażającym się krajobrazie.

Das Ziel des Artikels ist der Hinweis auf die ausgewählten Analysemethoden der Gebiete der evangelischen Friedhöfe sowohl in Leitung der Geländeprospektion wie auch in Verübung einer Analyse der Innenräume. Der Gegenstand des Vortrags ist basierend auf der Untersuchung von evangelischen Friedhöfen der Gemeinde Elk, wo es mehr als 40 solcher Anlagen gibt, realisiert worden. Die Authorin hat mithilfe der Beispiele, die Möglichkeit der Verwendung von u.a. der LiDAR-Tools, der Feldinventaren und der Sozialforschung vorgestellt, in der Rekonstruktion der Geschichte und der ursprünglichen Physiognomie der Objekten, sowie der Geschichte der ehemaligen Gemeinschaften, die über diese Objekte verfügt haben. Danach sind kurz die verschiedenen Elemente der Friedhofsvoraussetzungen diskutiert worden: Grabsteinsarten, Familienkrypten, Alleen, Grenzen. Die masurischen protestantischen Friedhöfe sind mehrdimensionale Räume. Die natürlichen Formen werden hier mit den anthropogenen eng verwoben. Oft bilden die letzten das Mosaik der kulturellen Palimpsest, als Folge der mehrhundertjährigen Leistung der Objekten in der sich ständig verändernden Landschaft.