“The River Is within Us, the Sea Is All about Us”: Symbolist-Inspired Water Motifs in T. S. Eliot’s Verse
Streszczenie
Wśród motywów krajobrazowych pojawiających się w poezji Eliota szczególną rolę odgrywają
motywy rzeki i morza, a sposób ich potraktowania przez autora wiele zawdzięcza
wpływowi francuskiego symbolizmu. Wczesną twórczość Eliota przepełnia poczucie wyczerpania,
którego wyrazem są wszechobecne motywy jałowości i suszy. We współczesnym sztucznym
i zurbanizowanym świecie odnowa poprzez wodę okazuje się drogą prowadzącą do ukojenia
i poczucia pełni. Dlatego też w „wielkomiejskiej” poezji Eliota i francuskich symbolistów
krajobraz miasta w sposób niemal fantastyczny przeplata się z obrazami morza.
Ponieważ woda symbolizuje wolność, a jej brak śmierć i niewolę, porzucenie przytłaczającego
miasta na rzecz morza staje się dla Eliota i symbolistów kolejną formą eskapizmu. Morze
stanowi odzwierciedlenie ludzkiej psychiki, a nadmorskie krainy - takie jak Bretania u Corbiere’a
i wybrzeża Atlantyku u Eliota - ostoję wartości moralnych i religijnych. Kojące milczenie
morza przeciwstawione zostaje zgiełkowi nowoczesnej metropolii, a woda ukazana jest jako
narzędzie oczyszczenia, odnowy duchowej i zbawienia. Wspólny Eliotowi i symbolistom motyw
„śmierci przez wodę” zawiera w sobie paradygmat ludzkiego losu. Żeglarz-topielec, którego
ciało zawłaszcza i oczyszcza morska woda, symbolizuje niepewność i fatalizm wpisane w kondycję
ludzką, ale także możliwość transcendencji, puryfikacji i jedności z naturą. Ablucje
nierozerwalnie związane z motywem wody są symbolem wyzwolenia spod jarzma cielesności,
które to wyzwolenie jest z kolei warunkiem duchowego odrodzenia.
Collections